Adalet Ağaoğlu’nun Ankara Radyosu’nda başlayan yolculuğu İstanbul’da yalnızca yazarak geçirdiği günlerle devam etti. ÖLMEYE YATMAK, BİR DÜĞÜN GECESİ, ÜÇ OYUN ve daha nicesi ile Ağaoğlu, 91 yıllık ömrüne sayısız eser ve ödül sığdırdı.
1929’da Ankara’da doğan Adalet Ağaoğlu, ortaöğrenimini Ankara Kız Lisesi’nde tamamladıktan sonra, 1950 yılında Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi’nin Fransız Dili ve Edebiyatı bölümünden mezun oldu. Edebiyata ilgisi lise yaşamında şiirlerle başlayan Adalet Ağaoğlu, kısa bir süre sonra oyun yazarlığına yöneldi. İlk defa 1946’da Ulus gazetesinde tiyatro eleştirileri yayımlayarak yazarlığa başladı. 1948-50 arasında Kaynak Dergisi’nde şiirleri yayımlandı. Açılan bir sınavla Ankara Radyosu’na giren Ağaoğlu, burada ve kuruluşundan sonra TRT’de çeşitli görevlerde bulundu.
Ankara Radyosu’nda göreve başladığı yıl ilk radyo oyunu olan “AŞK ŞARKISI”nı yazdı. Radyo’da görev yaparken tiyatro oyuncusu ve yönetmen dört arkadaşı (Kartal Tibet, Üner İlsever, Çetin Köroğlu, Nur Sabuncu) ile birlikte Ankara’nın ilk özel tiyatrosu olan “MEYDAN SAHNESİ”ni kuran Ağaoğlu ardından MEYDAN SAHNE DERGİSİ’ni çıkardı. 1953 yılında tiyatro konusunda görgü ve bilgisini arttırmak üzere Paris’e giden yazar, 1953’te Sevim Uzungören’le birlikte yazdığı “BİR PİYES YAZALIM” tiyatro oyunu aynı yıl Ankara’da sahnelendi.
1954 yılında mühendis Halim Ağaoğlu ile evlenen sanatçı, ilk romanını yazana kadar oyun yazarlığını sürdürdü. Üst üste yazdığı oyunlarla altmışlı ve yetmişli yılların önde gelen oyun yazarlarından oldu. TRT’nin özerkliğine el konması gerekçesiyle TRT Radyo Dairesi Başkanlığı’ndan 1970’te istifa eden sanatçı o tarihten bu yana yazarlıktan başka bir işle uğraşmadı. Ağaoğlu, edebiyat yaşamının bazı dönemlerinde “Remüs Tealada” ve “Parker Quinck” gibi takma adlar kullandı.
İlk romanı ÖLMEYE YATMAK, 1973’te yayımlandı. Bu ilk romanından itibaren tüm eserleri yoğun tartışmalara konu oldu. Ölmeye Yatmak, daha sonra yazdığı BİR DÜĞÜN GECESİ (1979) ve HAYIR (1989) adlı romanlarla bir üçleme oluşturdu ve birçok ödül kazandı. Bir Düğün Gecesi ve Hayır romanları yayınlanır yayınlanmaz, ikinci romanı olan FİKRİMİN İNCE GÜLÜ, dördüncü basımında toplatıldı. Fikrimin İnce Gülü romanı hakkında, “askerî kuvvetleri tahkir ve tezyif (küçük düşürmek)” suçlamasıyla hakkında 1981 yılında dava açılan Ağaoğlu, iki yıl süren davanın ardından aklandı. Bir Düğün Gecesi ise soruşturma aşamasında kaldı.
Öykü kitapları, denemeler, anı-roman türünde eserler de yayımlayan Ağaoğlu 1991 yılında ÇOK UZAK FAZLA YAKIN’la oyun yazarlığına döndü. Adalet Ağaoğlu ile ilgili yazıları bir araya getiren arşiv, eşi Halim Ağaoğlu tarafından hazırlandı ve 2003’te Adalet Ağaoğlu’nun yazarlığının 55. yılı anısına HERKES KENDİ KİTABININ İÇİNİ TANIR adı ile basıldı.
1996’da ciddi bir trafik kazası geçiren ve iki yıl hastanede yatan Adalet Ağaoğlu için CAN YÜCEL’in söylediği “SEN TÜRKİYE’NİN EN GÜZEL KAZASISIN” sözü, Feridun Andaç’ın Adalet Ağaoğlu ile yaptığı NEHİR SÖYLEŞİ tarzındaki kitabın adı oldu (2006).
Ağaoğlu, 1986’da kurulan İNSAN HAKLARI DERNEĞİ’nin kurucuları arasında yer almış ancak Temmuz 2005’te fikir ayrılığına düştüğü gerekçesiyle istifa etmişti.
Ödülleri: ÜÇ OYUN, 1974 Türk Dil Kurumu Tiyatro Ödülü; YÜKSEK GERİLİM, 1975 Sait Faik Hikâye Armağanı; BİR DÜĞÜN GECESİ, 1979 Sedat Simavi Vakfı Edebiyat Ödülü, 1980 Orhan Kemal Roman Armağanı, 1980 Madaralı Roman Ödülü; ÇOK UZAK-FAZLA YAKIN, 1992 Türkiye İş Bankası Edebiyat Büyük Ödülü (Tiyatro); ROMANTİK BİR VİYANA YAZI, 1997 Aydın Doğan Vakfı Roman Ödülü, 1995 Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat (Edebiyat) Büyük Ödülü.
alıntı: GAZETE DUVAR