Batı’da, son yıllarda, postkolonyal çalışmaların bir parçası olan postkolonyal edebiyat eleştirisine yoğun ilgi gösteriliyor. Bu çerçevede ortaya konan çalışmalarda, Batı ile Doğu arasındaki kolonyal tahakkümün geçmişi ve mirası sorgulanıyor. Postkolonyal eleştirmenler; Frantz Fanon, Edward Said gibi aydınların düşüncelerinden hareketle, kolonyalizmin hem siyasi hem kültürel hem de iktisadi boyutunu edebî metinler üzerinden sorgulamakta ve böylelikle Batı’nın kolonyalist yüzüne kurgusal düzlemde ışık tutmaktadır.
Batı’nın bir de emperyalist yüzü var: 20. yüzyılın başında dünyayı ele geçiren finans-kapital ağının yarattığı tahribatlar, yani savaşlar, soykırımlar, işgaller vs… Bunların her biri, çeşitli edebî eserlere konu edinilmiş, şairler / yazarlar tarafından dolaylı yahut dolaysız sorgulanmıştır. Öyleyse, postkolonyal eleştirinin “yarım bıraktığı” yerden devam edilebilir ve eleştiri, bir de emperyalizm noktasında edebî metinlerle yüzleşebilir.
Türk edebiyatında emperyalizmin izdüşümünü aramayı amaçlayan bir editoryal eser yayımlandı: Emperyalizm ve Edebiyat // Emperyalizm-Odaklı Eleştiri Işığında Türk Edebiyatına Bakış (Paradigma Akademi Y., 2020).
Bilgin Güngör ve Sercan Hamza Bağlama’nın editörlüğünü üstlendiği bu kitapta; ilk olarak emperyalizm ile edebiyat arasındaki ilişki sorgulanmakta (ve “emperyalizm-odaklı eleştiri”nin imkânları ele alınmakta), ardından Mehmet kif’ten Nâzım Hikmet’e, Selahattin Enis’ten Peyami Safa’ya, Cahit Külebi’den Sezai Karakoç’a kadar pek çok şairin / yazarın edebî metinlerindeki emperyal izleklere ışık tutulmaktadır.
Türk eleştirisinde, emperyalizmin edebiyattaki izdüşümüne dönük ilk panoramik dikkati içeren ve Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesine bağlı Sömürgecilik Sonrası Araştırmaları Uygulama ve Araştırma Merkezinin (SÖMER) katkılarıyla ortaya konan kitapta öne çıkan başlıklar şöyle: “Mehmet kif ve Antiemperyalist Söylem”, “Sodom ve Gomore Romanında İşgal, Direniş ve Diren(e)meyenler”, “Tarih ile Kurmaca Arasında Klasik Dışı Bir Destan: Kuvayi Milliye”, “Cahit Külebi’nin Bir Antiemperyalist Şair Olarak Portresi”, “Çıkrıklar Dur(durul)unca: Sadri Ertem ve Antiemperyal Söylem”…